Dr. Veroniek Knockaert
Klinisch Psycholoog - Psychotherapeut - Psychoanalytica te Gent
De Therapie
Tijdens een psychische behandeling worden persoonlijke problemen geanalyseerd en verwerkt door erover te spreken. Het uitwisselen van woorden staat centraal. Woorden. Woorden? Woorden! Het klinkt vrij banaal, maar zijn woorden geen krachtige instrumenten? Het is via woorden dat we onze gevoelens uiten en elkaar beïnvloeden. Woorden kunnen zalven en ook vreselijk kwetsen. Bovendien is de uitwisseling van woorden binnen een therapeutische context verre van vrijblijvend of vanzelfsprekend, en dit omwille van verschillende redenen. Ten eerste is er de bijzondere vorm van spreken waartoe je uitgenodigd wordt tijdens onze ontmoetingen: de vrije associatie. De essentie bestaat erin dat je je aandacht richt op alle ideëen, gevoelens en fantasieën die bij je opduiken, en deze zonder censuur probeert uit te spreken. Ten tweede is het spreken in de therapie gericht op verandering.
Het spreken waartoe iemand in therapie wordt uitgenodigd, is een bijzondere vorm van spreken, namelijk het vrij associëren. Vrij associëren betekent dat men de gevoelens, gedachten, fantasieën e.d.m. die tijdens een sessie opduiken, probeert uit te spreken zonder enige vorm van censuur of veroordeling. Dus zowel het meest banale, alledaagse als het meest intieme of pijnlijke. Via dit vrij associëren proberen we inzicht te krijgen in de onbewuste dynamieken, conflicten, verlangens of strevingen die aan de basis liggen van de het psychisch lijden waarvoor men in therapie komt. Een belangrijke veronderstelling van een psychoanalytische behandeling is immers dat ons geestelijk leven zich niet beperkt tot het bewustzijn, maar zich voor een belangrijk deel ook onbewust afspeelt. Door vrij te associëren wordt het mogelijk iets over het eigen onbewuste leven te weten te komen, er inzicht in te krijgen, waardoor het ons niet meer op dezelfde dwingende, blinde manier kan beïnvloeden.
In de therapie krijgt iemand dus de ruimte om op verhaal te komen, en om zijn eigen positie in zijn verhaal, zijn levensgeschiedenis beter te begrijpen. Via vragen, interpretaties en hypothesen begeleidt de analyticus of therapeut dit proces. Zo ontstaat de mogelijkheid om het eigen psychische lijden te verwerken, en via het spreken de weg te vinden naar nieuwe keuzes, beslissingen en handelingen, kortom naar een nieuwe, minder pijnlijke, manier om zich in het leven ten aanzien van zichzelf en anderen te oriënteren.
Er wordt klassiek een onderscheid gemaakt tussen psychoanalytische psychotherapie en psychoanalyse. Qua werkvorm is een psychoanalytische psychotherapie in principe minder intensief en meer symptoomgericht dan een analyse. Een psychoanalytische therapie gebeurt in een face to face opstelling, terwijl men in een analyse tijdens het associëren neerligt op een divan. In beide werkvormen staat de vrije associatie echter centraal.